Quốc hội quyết định thông qua Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, vào ngày 18.1.2024, áp dụng từ ngày 1.7.2024. Theo đó, luật mới sửa đổi đưa ra những quy định liên quan đến ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo, thao túng và chi phối trong hoạt động ngân hàng của các tổ chức tín dụng.
Giảm tỉ lệ sở hữu của cổ đông và người có liên quan
Theo báo cáo của NHNN gửi Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, sở hữu cổ phần vượt giới hạn, sở hữu chéo giữa TCTD, TCTD và doanh nghiệp qua xử lý đã giảm đáng kể so với các giai đoạn trước đây. Song, vấn đề xử lý tình trạng sở hữu chéo trở nên khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân/tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của pháp luật, dẫn đến TCTD có thể bị chi phối bởi các cổ đông này, tiềm ẩn nguy cơ hoạt động thiếu công khai, minh bạch.
Theo đó, để ngăn chặn tình trạng trên, Luật Các tổ chức tín dụng 2024 đã giảm tỉ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông trong tổ chức tín dụng so với luật cũ như sau:
Một cổ đông là cá nhân không được sở hữu cổ phần vượt quá 05% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Một cổ đông là tổ chức không được sở hữu cổ phần vượt quá 10% (trước đây là 15%) vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 15% (trước đây là 20%) vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Cổ đông lớn của một tổ chức tín dụng và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần từ 0,5% vốn điều lệ trở lên của một tổ chức tín dụng khác.
Công khai minh bạch thông tin của cổ đông và những người liên quan
Trước đó, Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 quy định, các tổ chức tín dụng phải công khai các lợi ích liên quan về các thành viên của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc/Giám đốc, Phó Tổng giám đốc/Giám đốc và các vị trí chức danh tương đương.
Ngoài ra, Luật Chứng khoán năm 2019 cũng quy định, những cổ đông của các tổ chức tín dụng nắm giữ 5% vốn trở lên cần phải công khai thông tin.
Song, theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, nhóm cổ đông sở hữu 01% vốn điều lệ trở lên cũng cần phải kê khai thông tin.
Luật mới cũng quy định những cá nhân có liên quan đến cổ đông cũng cần phải kê khai thông tin minh bạch. Những cá nhân đó bao gồm: công ty con của công ty con của tổ chức tín dụng; ông bà nội, ông bà ngoại, cháu nội, cháu ngoại, cô, dì, chú, cậu, bác ruột, cháu ruột, cô ruột, dì ruột, cậu ruột và ngược lại.
Quyết liệt siết chặt tình trạng sở hữu chéo, thao túng ngân hàng
Theo NHNN, trong tương lai sẽ tiếp tục thực hiện giám sát an toàn hoạt động của TCTD và qua công tác thanh tra về vốn, tình hình sở hữu cổ phần của TCTD, hoạt động cho vay, đầu tư, góp vốn… Trong trường hợp phát hiện rủi ro, vi phạm, cơ quan này sẽ chỉ đạo TCTD xử lý các tồn tại để ngăn ngừa.
Với các trường hợp phát hiện có dấu hiệu của tội phạm, NHNN xem xét chuyển cơ quan công an điều tra, làm rõ hành vi vi phạm pháp luật (nếu có) thực hiện điều tra, xử lý.