Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev cho biết thông tin trên hôm 27.5 tại cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin – người đang có chuyến thăm Uzbekistan.
Theo Reuters, thỏa thuận hạt nhân, nếu được thực hiện, sẽ cho thấy khả năng của Nga trong việc xuất khẩu không chỉ năng lượng mà còn cả các sản phẩm công nghệ cao sang các thị trường châu Á mới, vào thời điểm phương Tây đang gia tăng áp lực lên nước này thông qua các lệnh trừng phạt.
Tổng thống Putin cho biết, Nga sẽ đầu tư 400 triệu USD vào quỹ đầu tư chung trị giá 500 triệu USD để tài trợ cho các dự án ở Uzbekistan.
Tổng thống Mirziyoyev cũng lưu ý, Tashkent quan tâm đến việc mua thêm dầu và khí đốt Nga, trái ngược với thông lệ kéo dài hàng thập kỷ khi Mátxcơva nhập khẩu hydrocarbon từ Trung Á.
Tổng thống Uzbekistan mô tả chuyến thăm của Tổng thống Putin có ý nghĩa lịch sử, báo trước sự khởi đầu một thời đại mới trong quan hệ đối tác chiến lược và liên minh toàn diện giữa hai nước.
Tổng thống Putin cũng gọi Tashkent là đối tác chiến lược và đồng minh đáng tin cậy của Mátxcơva.
Theo các tài liệu do Điện Kremlin công bố, tập đoàn hạt nhân nhà nước Nga Rosatom sẽ xây dựng sáu lò phản ứng hạt nhân với công suất 55 megawatt mỗi lò ở Uzbekistan.
Dự án này có quy mô nhỏ hơn nhiều so với dự án 2,4 gigawatt đã thỏa thuận vào năm 2018 nhưng vẫn chưa được hoàn thiện.
Không có nhà máy hạt nhân nào ở bất kỳ nước cộng hòa Trung Á thuộc Liên Xô cũ nào, mặc dù Uzbekistan và nước láng giềng Kazakhstan – cả hai đều là nhà sản xuất uranium – từ lâu đã nói rằng nền kinh tế đang phát triển của họ cần điện hạt nhân.
Tuy nhiên, dự án ở Kazakhstan chỉ có thể tiến triển sau một cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc – hiện vẫn chưa được lên lịch.
Tổng thống Mirziyoyev cho biết: “Gần như tất cả các quốc gia hàng đầu trên thế giới đều đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững với sự trợ giúp của năng lượng hạt nhân”.
Trong bối cảnh Nga chuyển hướng xuất khẩu khí đốt sang châu Á do rạn nứt với phương Tây về Ukraina, vào tháng 10 năm ngoái, Uzbekistan đã bắt đầu nhập khẩu khí đốt Nga thông qua đường ống mà trước đó Tashkent đã xuất khẩu tới Mátxcơva.
Mặc dù, sản lượng khí đốt của Tashkent vẫn ở mức đáng kể, khoảng 50 tỉ mét khối mỗi năm, nhưng Uzbekistan vẫn gặp khó khăn trong việc đáp ứng đầy đủ nhu cầu trong nước và nguồn cung từ Nga đã giúp nước này tránh được một cuộc khủng hoảng năng lượng.
Tổng thống Putin cho biết: “Xuất khẩu khí đốt đang tiến triển tốt trước thời hạn và chúng tôi sẵn sàng tăng khối lượng nếu cần”.
Theo Tổng thống Mirziyoyev, Tashkent cũng mong muốn tăng nhập khẩu dầu của Nga.
Hai nhà lãnh đạo cho biết, chính phủ hai bên đang thực hiện các dự án lớn về khai thác mỏ, kim loại và hóa chất.
Uzbekistan, nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào kiều hối từ lao động nhập cư làm việc ở Nga, đã duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Mátxcơva sau khi xung đột Ukraina bùng nổ vào năm 2022.
Tuy nhiên, Tổng thống Mirziyoyev và các nhà lãnh đạo khác trong khu vực chưa bao giờ lên tiếng ủng hộ chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraina, và tất cả các nước trong khu vực cũng đang hợp tác với phương Tây trong các dự án như tuyến đường vận chuyển hàng hóa được thiết kế để đi qua Nga.
